The Prisoners Dilemma (PD) en Corona

Even opfrissen wat het Prisonors Dilemma ook al weer was:

Is het beter om samen te werken, of te deserteren.

In deze Corona tijden kan het PD makkelijk vertaald worden naar: gaan we ons (blijvend) houden aan collectieve afspraken, of gaan we voor een eigen koers en onttrekken we ons aan een collectieve verantwoordelijkheid.

Belangrijk bij een beschouwing van het PD in relatie met Corona is te definiëren wat dan precies “collectieve verantwoordelijkheid” in houdt. Daarover waren regeringsleiders van verschillende landen het niet eens. Sommigen leerden ons zelfs dat het getuigt van een collectieve verantwoordelijkheid door niet zo spannend te doen over een “griepje”. Gelukkig bestaat er in ieder geval in EU verband een behoorlijke mate van samenhang waarbij collectieve verantwoordelijkheid serieuzer wordt genomen.

Maar onder druk wordt alle vloeibaar. Wat gebeurt er wanneer er- stel na een maand of 3- zakelijke belangen (weer) in het spel komen? Wat gebeurt er wanneer afspraken door partijen niet werden nagekomen? Wat gebeurt er wanneer je moet kiezen tussen ofwel je onderneming in de problemen laten komen door meevoelend te zijn (gesteld dat je dat als iets tegenovergestelds ziet)?.

Ik zie in mijn praktijk dat commerciële partijen zich fantastisch opstellen en waar mogelijk de helpende hand aan andere ondernemers bieden. Maar toch, op enig moment speelt het PD wanneer gekozen moet worden tussen helpen en zelf overleven wellicht! En waarom daar niet nu alvast een “fijne oplossing” voor tussen de oren planten ?

De optimale oplossing die bij een PD gevonden wordt is de oplossing waarbij beide partijen solidair zijn. Naar mijn mening lenen advocaten zich vaak slecht voor een taak waarbij solidariteit voorop staat; meestal zijn ze sterk partijdig en meestal is dat ook prima. In het geval van een PD zijn ze alleen overwegend geen succesfactor. Maar hoe dan verder ingeval dat er spanningen ontstaan tussen commerciële partijen die met elkaar iets zijn overeengekomen dat niet meer kan worden nagekomen:

Situatie A. De rechter komt er aan te pas want heronderhandelen heeft geen succes gehad.

De 3 stappen waarlangs een rechter gaat oordelen (voor u ter oriëntatie):

1)            Van onvoorziene omstandigheden in de zin van art. 6:258 lid 1 BW is sprake als zich na het sluiten van de overeenkomst omstandigheden voordoen die niet in het contract zijn verdisconteerd. De voorzienbaarheid van omstandigheden is op zich niet van belang;

2             Wil een contract door de rechter aangepast of beëindigd worden op grond van een onvoorziene omstandigheden dan moeten die omstandigheden van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding niet mag verwachten (art. 6:258 lid 1 BW)

3             De rechter heeft een grote vrijheid bij het wijzigen of ontbinden van het contract. De wijziging of ontbinding kan geheel of gedeeltelijk, en ook tijdelijk worden uitgesproken.

Nadeel is dat met deze werkwijze:
a) tijd en geld gemoeid gaat; b) de handelsrelatie groot gevaar loopt en c) bovendien de uitkomst onzeker is.

Situatie B. Partijen voelen een collectieve verantwoordelijkheid gerelateerd aan de “overmacht” situatie waarin we ons in Corona tijden bevinden en gaan op zoek naar oplossingen.

De 3 stappen:

1)            Geef openheid van zaken. Geef gedocumenteerd aan dat nakoming van de afspraken niet realistisch is of niet verwacht mag worden volgens jou.

2)            Schets a) wat de situatie is wanneer je alsnog wel gaat nakomen en probeer b) creatief te zijn in het samen bespreken van ieders BAZO (beste alternatief zonder overeenstemming).

3)            Wanneer stap 1 en 2 oprecht door partijen worden doorlopen volgt hieruit vrijwel zeker wat     “wel kan”. Of dat genoeg is om niet naar een rechter te rennen is dan aan ieder van de partijen, maar de ervaring leert dat oplossingen vrijwel altijd worden gevonden buiten de rechtbank.

Stappen 1-3 kunnen worden begeleid door een zogenaamde “facilitator” of “zakelijke mediator” wanneer het onwennig voelt om dit proces zelf in te gaan, “online” en met eerbied en respect voor het PD waarmee iedereen in deze tijd op enig moment te maken kan krijgen in een commerciële en een niet commerciële context.